Pangkur

Tembang Pangkur

Pangkur (ꦥꦁꦏꦸꦂ) tegese buntut. Pangkur uga ana sambung rakete karo tembung mungkur kang tegese membureni utawa ninggalake, amerga ing filosofi Jawa ana kalane manungsa kuwi kudu ninggalake sakabehane hawane donya utawa tindak-tanduk kang ora diremeni dening Gusti Pengeran.

Paugerane tembang Pangkur yaiku:

Guru gatra 7, guru wilangan 8,11,8,7,12,8,8, guru lagu a,i,u,a,u,a,i.

Tuladhane tembang Pangkur:

Mangkono ilmu kang nyata

Sanyatane mung we reseping ati

Bungah ingaran cubluk

Sukeng tyas yen den ina

Nora kaya si punggung anggung gumunggung

Ugungan sadina dina

Aja mangkono wong urip

Ayo padha ing sekolah

Sinau supaya dadi wong sugih

Sugih pekarane ilmu

Ora sugih sing liya

ilmu iku penting kanggo anak putu

Supaya ngerti berjuang

Kanggo pangurip sing asli

Ayo kanca padha sholat

Supaya pikanthuk rahmating gusti

Lan sregepa golek ilmu

Utamaning ilmu agama

Manut nasihat bapak ibu lan guru

Supaya slamet ing dunia

Lan saking karmaning gusti

Alaning liyan den andhar

Ing becike liyan dipunsimpeni

Becike dhewe ginunggung

Kinarya pasamuan

Nora ngrasa alane dhewe ngendhukur

Wong mangkono wateknya

Nora kena denpedhaki

Masa mengko mapan arang

Kang ketemu ing basa kang basuki

Ingkang lumrah wong puniku

Dhengki srei lan dora

Iren meren dahwen pinasten kumingsun

Opene nora prasaja

Jail mutakil bakiwit

Kalamun ana manugsa

Anyinggahi dugi lawan prayogi

Iku watake tan patut

Awor lawan wong kathah

Wong degsura ndaludur tan wruh ing edur

Aja sira pedhak-pedhak

Nora wurung neniwasi

Nggugu karsane priyangga

Nora nganggo peparah lamun angling

Lumuh ingaran balilu

Uger guru aleman

Nanging janma ingkang wus waspadeng semu

Sinamun samudana

Sesadoning adu manis

Si pengung nora nglegewa

Sangsayarda denira cacariwis

Ngandhar-andhar angendukur

Kandhane nora kaprah

Saya elok alangka longkangipun

Si wasis waskitha ngalah

Ngalingi marang sipingging

Mingkar-mingkuring ukara

Akarana karenan mardi siwi

Sinawung resmining kidung

Sinuba sinukarta

Mrih kretarta pakartining ilmu luhung

Kang tumrap ing tanah Jawa

Agama ageming aji

Jinejer ing Wedhatama

Mrih tan kemba kembenganing pambudi

Mangka nadyan tuwa pikun

Yen tan mikani rasa

Yekti sepi sepa lir sepah asamun

Samasane pakumpulan

Gonyak-ganyuk nglelingsemi

Bakti marang ibu bapak

Aja maneni yen di nasehati

Budi pekerti kang luhur

Kudu kita tindakna

Iku printah gusti ingkang maha agung

Kanggo sedaya manungsa

Sing urip ing dunyo iki

Tanduran kudu di jaga

Isok lan sore padha di sirami

Lan aja lali di pupuk

Kudu sregep ngerawat

Menehi banyu lan pupuk kudu cukup

Dadi tanduran kang endah

Katon seger ora mati

Ayo kanca di gatekna

Becik ala kudu di titeni

Menyang isuk golek ilmu

Sekolah sing tenanan

Supaya dadi wong sukses lan berilmu

Susah seneng di rasakna

Kanggo bekal urip iki

Eling-eling para kanca

Linambaran ati kang kanthi suci

Sasi pasa pari kudu

Rinasa kanthi lega

Dhahar ngunjuk linampahan wanci dalu

Fitri ing wulan riyaya

Ana bebrayan puniki

Lumuh tukua pawarta

Tan saranta nuruti hardengati

Satata tansah tinemu

Kataman martotama

Kadarmaning narendra sudibya sadu

Wus mangkana kalih samya

Sareng manguswa pada ji

Wong Jawi kang trep budaya

Njaga adat lan aturan kang aji

Gamelan, batik lan lagu

Bisa dadi warisan

Supaya bisa dijaga anak putu

Supayane ora ilang

Menika budaya Jawi

Sinau Tembang macapat

tembang sing paling gampil yaiku mijil

Gatra ora luweh pitu

Luweh sako sekawan

Sing paling bener gatrane enem iku

Gatra ora keno salah

Sebab gatra iku penting

Nuntut ilmu neng sekolah

Bisa angerteni budi pekerti

Papan bisa nggo sinau

Wayah esok Lan awan

Ngrungoake perintahe marang guru

Lan bisa ngerti agama

Agama kang migunani

Sinau aksara jawa

Hanaca diwulu dadi hinici

Ra disuku dadine ru

Ngawe ng ngowo cecak

Mateni huruf iku kudu dipangku

Ngawe r kudu di layar

Terakhire iku lungsi

Mlaku-mlaku ing jakarta

Mandek ing wilayah pantai gading

Amarga kebelet tuku

Oleh-oleh jakarta

Kaya dene kaos, jaket lan sepatu

Supaya dadi kenangan

Lan ngerti yen wis ing mriki

Nyingkiri apa sing ala

Supaya dadi anak luweh becik

Ora kok seneng ganggu

gangguni kanca kanca

Dadio bocah sing manut lan sing lugu

Ora kok dadi nakal

Amrih besok diajeni

Sing pengung nora nglegewa

Sangsayarda denira cacariwis

Ngandhar-ngandhar angendukur

Kandhane ora kaprah

Saya elok alangka longkangipun

Si wasis waskitha ngalah

Ngalingi marang sipingging

Mapan watake manungsa

Pan ketemu ing laku lawan linggih

Solah muna-muninipun

Pan dadi panengeran ingkang

Kang pinter kang bodho miwah kang luhur

Kang sugih lan kang melaarat

Tanapi manusia singgih

Sekar pangkur kang Winarna

Lelabuhan kang kangge wong urip

Ala lan becik punika

Prayoga krawuhana

Adat waton punika dipun kadulu

Miwah ingkang tata krama

Den kaesthi siyang ratri

Wong ngaurip kudu njaga

Tegese kudu ngrawat lan ngurusi

Sukur yen sregep nyapu

Yen akeh sampah nglerah

Tandane kowe wis ora tau krungu

Maran pitutur kang mulya

Pitutur kanggo nglestari