Sinom

Tembang Sinom


Sinom (ꦱꦶꦤꦺꦴꦩ꧀) gegayutane karo tembung sinoman, yaiku budaya kumpulane pamudha kanggo mbyantu wong kang nggelar pista utawa nduwe kajat. Ana uga andharan liya kang ngendikakake dene sinom ana gegayutane karo upacara-upacara ngenani agama tumrap bocah-bocah nom nalika jaman biyen. Ing sajrone Serat Purwaukara, sinom diwenehi teges sekaring rikma utawa anak rambut. Saliyane kuwi, sinom uga diartekake minangka “daun muda” saengga kadhang kala diwenehi pratandha utawa tetenger ngenani samubarang kang nggambarake godhong kang isih nom.
Negesi tembung sinom ing budaya Jawa jaman saiki asale saka tembung “si” (sang) lan “(a)nom” (muda). Yen kekarone digandheng dadi siji, ing Basa Indonesia nduweni teges “dia sang pemuda” utawa “dia yang masih muda”. Mula saka kuwi, ing filosofi kabudayan Jawa, sinom digambarake minangka watak saka pamudha kang kebak rasa pengin wruh babagan donya, ora nduwe rasa wedi, lan tansah sumringah.

Paugerane tembang Sinom yaiku:
Guru gatra cacahe 9, guru wilangan 8,8,8,8,7,8,7,8,12, guru lagu a,i,a,i,i,u,a,i,a.

Tuladha tembang Sinom:
Langit iki katon padang
Kaya padange ning ati
Ngilangake rasa malas
Sing tansah ngrogoti ati
Aku tansah taberi
Menyang ing papan sinau
Golek ilmu manfaat
Kanggo sanguning urip
Dadi wong sing migunani marang bangsa

                    Lakune bocah sekolah
                    Sinau rina lan wengi
                    Kudune bocah sekolah
                    Mesti pinter lan setiti
                    Nanging jaman saiki
                    Sinanune ora luhur
                    Karo seneng dolanan
                    Ora bisa migunani
                    Mung bisa njaluk lan nyusahke wong tuwa

Kanca ingkang katresnanan
Kanca kang jaler lan estri
Kanca kang apik lan ala
Saka mbiyen nganti iki
Aja padha ngerahi
Supaya uripe rukun
Aja padha kerahan
Lan gawe laraning ati
Iku kabeh gawe rukun marang kanca

                    Rajae raja utama
                    Patihe patih linuwih
                    Pra nayaka tyas raharja
                    Panekare becik-becik
                    Parandene tan dadi
                    Paliyasing kala bendhu
                    Mandar mangkin andadra
                    Rubeda angribedi
                    Beda-beda ardaning wong sanegara

Mangkya darajating praja
Kawuryan wus sunyaruri
Rurah pangrehing ukara
Karana tanpa palupi
Atilar silastuti
Sujana sarjana kelu
Kalulun kalatidha
Tidhem tandhaning dumasi
Ardayengrat dene karoban rubeda

                    Bonggan kang tan merlakena
                    Mungguh ugering kaurip
                    Uripe lan tri prakara
                    Wirya, arta, wi sinasis
                    Kalawun konsi sepi
                    Saka wilangan tetelu
                    Telas tilasing janma
                    Aji godong jati aking
                    Temah popo papariman mulandhana

Nuladha laku utama
Tumrape wong tanah jawi
Wong agung ing Ngeksiganda
Penambahan Senopat
Kepati Amarsudi
Sudane hawa lan napsu
Pinepsu tapa brata
Tanapi ing siyang ratri
Amamangun karyenak tyasing sesama

                    Amenangi jaman edan
                    Ewuh aya ing pambudi
                    Melu edan nora tahan
                    Yen tan melu anglakoni
                    Boya keduman melik
                    Kaliren wekasannipun
                    Dilalah kersa Allah
                    Begja-begjane kang lali
                    Luwih begja kang eling lawan waspada

Katetangi tangis sira
Sira sang paramengkawi
Kawileting tyas duhkita
Kataman ing reh wirangi
Dening upaya sandi
Sumaruna anerawung
Mangimur manuhara
Met pamrih melik pakoleh
Temah suka ing karsa tanpa wiweka

                    Dasar karoban pawarta
                    Bebaratan udan lamis
                    Pinudya dadya pangarsa
                    Wekasan malah kawuri
                    Yen pinikir sayekti
                    Mundhak apa aneng ngayun
                    Andhedher kaluputan
                    Siniraman banyu lali
                    Lamun tuwuh dadi kekembanging beka

Ujaring panitisastra
Awewarah asung peling
Ing jaman keneng musibat
Wong ambeg jatmiko kontit
Mengkono yen niteni
Pedah apa amituhu
Pawarta lolawara
Mundhak angreranta ati
Angurbaya angiket caritaning kuna

                    Sedulur padha elinga
                    Temenana nggonmu urip
                    Bekti biyung bekti bapa
                    Duwe pakerti kang becik
                    Tumindhak kang pratitis
                    Kakang adhi tansah rukun
                    Tuladha kang utama
                    Lung tinulung nora lali
                    Kabeh mau kanggo kluarga kang mulya

Pangéran kang sipat murah
Njurungi kajating dasih
Ingkang temen tinemenan
Pan iku ujaring dalil
Nyatané ana ugi
Iya Kiyageng ing Tarub
Wiwitané nenedha
Tan pedhot tumekèng siwi
Wayah buyut canggah warèngé kang tampa

                    Mangaler pariwisata
                    Prapteng tlatah Arjosari.
                    Ing sendhang Tirta Husada.
                    Toya anget handayani.
                    Usadaning sesakit.
                    Seger sumyah raosipun.
                    Ing dhusun Karangreja.
                    Siram eca kang sinambi.
                    Anjangsana ngiras ngupaya usaha

Sun iki dhutaning nata
Prabu kenya majapahit
Kekasih damar sasangka
Atma mantune ke patih
Magang anyar awak mami
Lahta bisma praptaningsun
Ingutus sang narpendah
Kinen mocok murdatanji
Marmaningsun ingutus ywa mindho karya

                    Guwa Clangap ing Tulakan
                    Sudimara Guwa Kambil.
                    Papringan ing Ngadireja.
                    Somopura tambah malih.
                    Giri Tundha anenggih.
                    Sisih elor Guwo Penthung.
                    Kang manggen ing Tulakan.
                    Jumbuh lan ingkang den rawi.
                    Kang kasusra Pacitan ing Sewu Guwa

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Mengeti Hari Kartini

Dening: Eni Siti Nurhayati Ibu kita Kartini, putri sejati Putri Indonesia harum namanya Ibu kita Kartini, pendekar bangsa Pendekar kaumnya u...